Tuz Tebliği Kaya Tuzu ve Diğer Tuzlar Hakkında Ne Diyor? (1)

Türk Gıda Kodeksi Tuz Tebliği Kaya Tuzu ve Diğer Tuzlar Hakkında Ne Diyor? (Bölüm 1)

Bu yazımızda ülkemizde uygulanmakta olan Türk Gıda Kodeksi Tuz Tebliği'nin kaya tuzu ve diğer tuzlarla ilgili maddelerine açıklamasıyla değineceğiz. Yazımız özellikle kaya tuzu ya da diğer tuzların alımını yapan tüketiciler açısından fayda sağlayacağı gibi satıcılar ya da pazarlayıcılar açısından da yol gösterici olacaktır. Olabildiğince sade bir dile özen göstererek açıkladığız tebliğin orijinal metnine http://www.mevzuat.gov.tr ya da www.resmigazete.gov.tr linklerinden ulaşabilirsiniz. Bu yazımızda kamuya zaten açık olan tebliğin metnini paylaşmaktan ziyade ilgili maddeleri açıklamayı amaçlamaktayız. Başlık iki bölüm halinde ele alınacaktır.

Öncelikle tuz tebliği sadece gıda olarak tüketilebilen bütün tuzların üretiminden müşteriye ulaşmasına kadarki süreçlerin tekniğine uygun ve hijyenik olmasını amaç edinmektedir. Bu nedenle gıda dışında tuzdan üretilen diğer tuz lambası, tuz yastığı, kaya tuzu sabunu gibi diğer ürünler Tuz Tebliği kapsamında değildir. Ayrıca Tebliğ özel beslenme amacıyla üretilmiş olan ya da sodyumu azaltılmış potasyum ve benzeri içeren tuzları da kapsamamaktadır. Sadece işlenmiş ve yer altı kaynak tuzlarını kapsamaktadır.

Tuz Tebliği bazı kavramlardan bahseder. Bu kavramlar sırasıyla deniz tuzu, gıda sanayi tuzu, göl tuzu, iri salamura tuzu, işlenmiş tuz, kaya tuzu, sofra tuzu, sofrada öğütme tuzu, yabancı madde, yeraltı kaynak tuzudur.

Yukarıda ki kavramlardan deniz ve göl tuzu adından da anlaşılacağı üzere kaynağı kendisidir.

Gıda sanayi tuzu, gıda üretiminde kullanılan ve dolaylı olarak tüketime sunulan iyotlu ve iyotsuz tuzları kapsar.

İri salamura tuzu, evlerde konserve, turşu gibi ürünlerin yapımında gıda muhafaza amaçlı kullanılabilen tuzlardır. Son tüketiciye sunulmakta ve iyot içermemektedir.

İşlenmiş tuz, tuzun insan tüketimine uygun hale getirilmesidir. İşlenmiş demek rafine edilmiş demek değildir. Bu konuya ayrıca değinilecektir.(*)

Kaya tuzu, Yer altından yani tuz mağaralarından çıkarılıp tekniğine uygun üretilen tuzları ifade etmektedir.

Sofra tuzu: Doğrudan tüketiciye sunulan toz halinde öğütülerek iyot ilave edilmiş rafine edilmiş ya da rafine edilmemiş olan tuzları ifade etmektedir. Sofra tuzu kavramından genelde rafine tuzlar anlaşılmış olsa da görüldüğü üzere rafine edilmeyen tuzlarda bu kapsamdadır. Ayrıca iyot ilave edilmiş denilse de bu durumun istisnası mevcuttur ve ayrıca değinilecektir.(**)

Sofrada öğütme tuzu, granül tuz olarak nitelendirdiğiniz kristalleşmiş, iyot ilave edilmemiş ve daha çok el değirmenlerinde öğütülerek kullanılan tuzları ifade etmektedir.

Yabancı madde: Tuz dışında ki maddeleri ifade etmektedir.

Satılan kaya tuzlarının ya da diğer tuzların sahip olması gereken bazı özelliklerden bahsetmektedir Tuz Tebliği. Bu özellikler aşağıda ki gibidir.

a)      Tuz yabancı madde içermez.

b)      İşlenmiş tuz rafine edilmeden ya da yıkanmadan piyasaya sunulmaz. Bu madde aslında yukarıda değineceğimiz dediğimiz maddedir. İşlenmiş tuzdan genel olarak rafine edilmiş tuzlardan bahsedildiği düşünülmektedir. Ancak işlenmiş tuz hem rafine edilmiş hem de rafine edilmeden sadece doğal haliyle yabancı maddelerden yıkanarak arındırılmış şekilde satışa sunulan tuzları da ifade etmektedir. Bir tuzu bu maddeye göre tuz kesinlikle satılmadan önce işlenmelidir. Ya rafine edilerek ya da yıkanıp yabancı maddelerden arındırılarak…(*)

Ayrıca Tuz Tebliği satışa sunulan tuzların en az ve en çok sahip olması gereken rutubet miktarı, sodyum klorür miktarı, suda ve asitte çözünmeyen madde miktarı oranlarından bahsetmiştir.

Tuz Tebliği ayrıca sofra tuzu ile ilgili kurallardan bahsetmiştir:

Sofra tuzu toz halde bulunmalı derken elbette belirli bir homojenlik düzeyine sahip olması gerekmektedir. Ayrıca Tuz Tebliği sofra tuzunda bulunması gereken potasyum iyodat miktarından da bahsetmiştir. Ancak iyot açıklamasından sonra çok önemli bir bilgiye değinilmiş. Yukarı da ilave edilmesi gereken iyot miktarından bahsedilmiş olsa da yukarıda ayrıca değineceğimizi ifade ettiğimiz bir kuraldan daha bahsedilmiş:

İyot tüketmemesi gereken kişiler için iyotsuz sofra tuzu üretimi yapılabilir.

Demek ki bir sofra tuzuna kesin olarak iyot ilave edilmesi gerekmiyor. İyotsuz olarakta üretilebilmektedir.(**)

Bir önceki blog yazımız olan uzun tuz lamba nedir, nasıl paketlenir? başlıklı yazıda uzun tuz lamba, uzun tuz lambası, uzun tuz lamba nedir, uzun tuz lamba nasıl paketlenir, kısa tuz lamba konularından bahsedilmiştir.